Nederland neemt het eerste half jaar van 2016 het EU-Voorzitterschap op zich. Is dit één grote poppenkast, of houdt het voorzitterschap meer in? Wat is uw mening?

In het NRC Handelsblad van 2 januari 2016 heeft Thijs Niemantsverdriet een duidelijke mening over het EU-Voorzitterschap van Nederland: ‘Ook is Nederland in de eerste helft van 2016 een half jaar EU-voorzitter. Qua invloed heeft dat nauwelijks iets om het lijf, maar er zijn wel ontzettend veel saaie tijdrovende plichtplegingen aan verbonden’. Is dit de naakte waarheid, of slaat het NRC hiermee de plank volledig mis?

Ieder half jaar een andere voorzitter

De Raad van Ministers van de Europese Unie (EU) heeft elk half jaar een andere lidstaat als voorzitter. Het laatste Nederlandse voorzitterschap was in 2004. Het voorzittende land maakt de agenda van de Raad van de EU en de vakministers zitten de Europese bijeenkomsten met hun collega's voor. Dit geldt echter niet voor bijeenkomsten van de Europse regeringsleiders (Donald Tusk), Eurogroep (Dijsselbloem) en de ministers van buitenlandse zaken (Federica Mogherini).

Unie van hoofdzaken

Wie naar de Nederlandse ambities kijkt kan het voorzitterschap inderdaad afdoen als kleurloos. Nederland zet zich in voor een ‘Unie van hoofdzaken’ en wil zich de komende periode richten op het vinden van ‘oplossingen voor concrete problemen.’ Het kabinet heeft vier beleidsprioriteiten voor het voorzitterschap gedefinieerd:

  1. Europa als innovator en banenmotor;
  2. een integrale aanpak van migratie en internationale veiligheid;

  3. solide en toekomstbestendige Europese financiën en een robuuste Eurozone, en
  4. een vooruitblikkend klimaat- en energiebeleid.

Saaie kost of niet?

Weinig zeggende thema’s die het hart van de meeste burgers en bedrijven niet sneller zal laten kloppen. Toch gaat het kabinet wel degelijk met concrete zaken aan de slag. Zo zal minister Asscher proberen een boost te geven aan de Nederlandse inspanningen tegen schijnconstructies op de arbeidsmarkt, wil minister Schultz de weg vrij maken voor zelfrijdende voertuigen en gaat minister Schipper inzetten op de strijd tegen antibiotica-resistentie en verbeterde markttoegang van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen, zodat innovatieve middelen sneller bij de patiënt kunnen komen. Toch redelijk belangrijke onderwerpen zou ik denken.

Kans om voortouw te nemen

Critici stellen bovendien dat het voorzitterschap weinig om handen heeft en de beïnvloedingsmogelijkheden beperkt zijn. Ondanks de beperkte speelruimte geeft het voorzitterschap Nederland juist de mogelijkheid het voortouw te nemen en richting te geven aan belangrijke onderwerpen. Door slimme agendering en bemiddeling krijgt Nederland een extra vinger in de pap. Bovendien ligt het belang van het voorzitterschap niet enkel in het naar voren brengen van nationale prioriteiten. Maar al te vaak wordt de EU aangeduid als log en traag. Een goed voorzitterschap doorbreekt impasses en neemt het voortouw bij de totstandkoming van krachtige maatregelen.

Nederland als koorddanser

Het voorzitterschap kenmerkt zich door een dienende rol. Concreet gaat het dan om het voorbereiden van besluiten en het formuleren van compromissen. Nederland heeft het initiatief om verdere stappen te zetten in een grote reeks lopende dossiers. Nederland is als het ware de bemiddelaar tussen 28 lidstaten onderling en tussen de Raad en de overige instellingen. Het voorzitterschap is in feite een ware koorddans tussen eigen belang en het vinden van consensus als ‘honest broker’. De vraag is of Nederland controversiële maar nationaal ook belangrijke onderwerpen, zoals TTIP en de verdere harmonisatie van belastingwetgeving succesvol verder kan brengen.

Nederland als inspirator

Het voorzitterschap maakt het bovendien mogelijk om nieuwe onderwerpen te agenderen. In een Unie van 28 landen met verschillende nationale prioriteiten is het soms niet eenvoudig aandacht te krijgen voor een specifiek vraagstuk. Eenmaal succesvol geagendeerd verdwijnt een onderwerp niet een-twee-drie van de agenda. Europese besluitvormingstrajecten hebben echter veelal een lange doorlooptijd, waardoor het uiteindelijk effect vaak enige tijd op zich laat wachten.

Nederland als crisismanager

Effectief crisis management lijkt echter de belangrijkste taak te worden voor Nederland. Europa heeft te maken met een grote toestroom van vluchtelingen. Onder druk van deze toestroom hebben sommige landen besloten om weer grenscontroles instellen. Het vrij verkeer van personen binnen de EU komt hierdoor onder druk te staan. Onder het Nederlandse voorzitterschap moeten eerdere afspraken over een toekomstige maatregelen ten aanzien van de verdeling vluchtelingen en een Europese grens- en kustwacht nu nader vorm krijgen. Met de totstandkoming van effectieve maatregelen kan Nederland met een daadkrachtig Europees optreden haar voorzitterschap kleur geven.

Brexit of niet?

En dan hebben we de dreiging van terrorisme van buiten en binnen de EU, de aanhoudende zorgen om de financiële positie van Griekenland en een mogelijk Brexit nog niet besproken. Een meerderheid van de Britten lijkt voorstander van een Brexit te zijn. Een vertrek van Groot-Brittannië uit de EU heeft voor alle partijen verstrekkende gevolgen. Nederland zal als voorzitter de handen vol hebben aan het voorkomen van een Brexit. Er liggen eisen op tafel van Groot-Brittannië die de EU niet zal kunnen aanvaarden.

Conclusie

Nederland is dit jaar voor de twaalfde keer voorzitter van de EU. Sommigen mogen dit Europees voorzitterschap saai vinden, in de praktijk is het zeker in 2016 ‘best belangrijk’.

flag united kingdom

AC Adviseurs

Abe Lenstra boulevard 52-4
8448 JB HEERENVEEN

Twitter Facebook Linkedin

Kom in direct contact

Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

TEL: 0513 – 648 854

Neem contact met ons op

Veelgestelde vragen

Nieuwsbrief

Mis niets meer en blijf op de hoogte van de laatste artikelen en ontwikkelingen binnen AC Adviseurs.

Bekijk de laatste nieuwsbrief